Khi bắt đầu bước chân vào lộ trình tu tập, câu hỏi thường gặp nhất là: “Cách thức nào là đúng đắn khi bắt đầu thiền tập?” Trong các Ngài Mahasi bài giảng, Ngài tránh dùng những thuật ngữ triết học xa rời thực tế, mà tập trung vào một hướng dẫn vô cùng gần gũi: hãy tỉnh giác trước mọi hiện khởi của thân và tâm ngay lúc này.
Dưới góc nhìn của phương pháp Ngài Mahasi cho người mới, thiền định không nhằm mục đích truy cầu cảm giác bình an hay sự im lìm đặc biệt. Thiền là học cách thấy rõ. Khi thân chuyển động, biết có chuyển động. Lúc ý nghĩ khởi lên, cần nhận rõ trạng thái tư duy. Khi có khó chịu, biết khó chịu. Chính sự hay biết này tạo nên nền móng cho trí tuệ phát sinh.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Tiến trình hô hấp, mà cụ thể là chuyển động phồng xẹp nơi vùng bụng, được ưu tiên làm đề mục căn bản do tính chất luôn hữu hình và dễ quán sát. Nếu thiền sinh duy trì sự hay biết về “phồng và xẹp” một cách đều đặn, tâm trí sẽ từng bước giảm thiểu sự xao nhãng và đạt đến độ minh mẫn cao hơn. Nếu tâm phóng đi, chỉ cần check here ghi nhận “nghĩ” rồi quay về. Không cần trách móc, cũng không cần phân tích.
Thông qua những lời chỉ dạy trong Ngài Mahasi bài giảng, Ngài luôn lưu ý rằng giá trị không nằm ở số giờ tọa thiền dài ngắn, mà là chánh niệm có mặt được bao nhiêu. Thà rằng chỉ có ít phút tỉnh thức đúng pháp còn hơn ngồi lâu mà tâm trí tán loạn. Do đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, mà nên tập trung vào tính thường xuyên và lòng kiên nhẫn.
Một nét đặc thù trong hệ thống Ngài Mahasi cho người mới là ở chỗ thiền tập không chỉ được thực hiện khi ngồi tĩnh lặng. Lúc bước đi, rõ biết việc đi; lúc đứng, rõ biết việc đứng; lúc nằm, rõ biết việc nằm. Dù là trong những việc nhỏ nhặt như dùng bữa, vệ sinh hay trò chuyện, chỉ cần có sự hiện diện của sati, đó chính là hành thiền. Nhờ vậy, người hành giả dần học cách sống tỉnh thức giữa đời thường.
Bằng cách làm theo đúng tôn chỉ trong Ngài Mahasi bài giảng, người tu tập sẽ bắt đầu thấu hiểu một đạo lý căn bản: vạn pháp đều có sự sinh khởi và hoại diệt. Cảm thọ, tư tưởng và cảm xúc đều mang bản chất mong manh, không bền vững. Tuệ giác này không phát sinh qua việc phân tích mà qua sự cảm nhận trực diện. Chính nó làm giảm bớt sự dính mắc và phản ứng quen thuộc của tâm.
Dành cho các hành giả mới, đạo lộ mà Ngài Mahasi cho người mới vạch ra là con đường an toàn và chân thật. Đừng vội vã tin tưởng, cũng đừng nôn nóng chờ đợi thành tựu. Hãy cứ hành trì chuẩn xác, ghi nhận kiên trì và để tuệ năng tự phát triển một cách tự nhiên. Đó là tinh thần cốt lõi trong những bài giảng giản dị mà sâu sắc của Ngài Mahāsi.